Υδροκεφαλία

Υδροκεφαλία ονομάζουμε τη συλλογή εγκεφαλονωτιαίου υγρού στις κοιλίες του εγκεφάλου. Κοιλίες του εγκεφάλου είναι οι εσωτερικές κοιλότητες του εγκεφάλου, οι οποίες είναι γεμάτες από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Όταν για κάποια αιτία, είτε από αυξημένη παραγωγή του υγρού είτε από παρακώλυση των διόδων του υγρού, αυξάνει ποσότητα μέσα στις κοιλίες, τότε αυξάνεται το μέγεθος των κοιλίων και δημιουργείται ο υδροκέφαλος.

Η αυξημένη πίεση που δημιουργείται μέσα στο κρανίο μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου είτε προσωρινά είτε μόνιμα.

Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) παρέχει μηχανική προστασία στον εγκέφαλο, μεταφέρει θρεπτικά συστατικά και απομακρύνει τα μεταβολικά απόβλητα. Η παραγωγή του ΕΝΥ φτάνει το μισό λίτρο περίπου σε καθημερινή βάση.

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται στην υδροκεφαλία καθορίζονται από το πόσο γρήγορα συσσωρεύεται το υγρό στον εγκέφαλο. Μία ταχεία απόφραξη προκαλεί έντονους πονοκεφάλους, διπλωπία, ναυτία και έμετο, λήθαργο ή και κώμα. Ηπιότερες μορφές απόφραξης μπορεί να προκαλέσουν άνοια, ακράτεια ούρων ή διαταραχές στη βάδιση.

Συνήθως τα τελευταία συμπτώματα εμφανίζονται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Η υδροκεφαλία τέλος, μπορεί να συνδέεται ακόμα και με τη νόσο του Parkinson ή τη γεροντική άνοια, όπου συνήθως δεν έχει υψηλή πίεση και ονομάζεται «υδροκεφαλία χαμηλής ή φυσιολογικής πίεσης».

Ο υδροκέφαλος εντοπίζεται μέσω μαγνητικής ή/και αξονικής τομογραφίας. Αυτές οι εξετάσεις δίνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη σοβαρότητα της πάθησης ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύουν (αν υπάρχουν) και άλλες συνυπάρχουσες βλάβες (π.χ. όγκος).

Η οσφυονωτιαία παρακέντηση είναι μία άλλη διαγνωστική εξέταση κατά την οποία μέσω βελόνας μετριέται η πίεση του ΕΝΥ και λειτουργεί σαν τεστ, δηλαδή κατά πόσο τα συμπτώματα ανακουφίζονται μετά την αφαίρεση μικρής ποσότητας. Αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν αυτό είναι ισχυρή ένδειξη για την επιτυχία της χειρουργικής αντιμετώπισης.

Η θεραπεία που ενδείκνυται για τον υδροκέφαλο είναι κατά βάση η χειρουργική αντιμετώπιση. Σε χρόνιο υδροκέφαλο (ιδιοπαθής υδροκέφαλος) τοποθετείται ειδική βαλβίδα στον εγκέφαλο προκειμένου να επιτευχθεί μία ελεγχόμενη ροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Σε οξύ υδροκέφαλο που ο ασθενής βρίσκεται σε λήθαργο ή κώμα, είτε τοποθετείται απευθείας μόνιμη παροχέτευση, είτε τοποθετείται προσωρινά εξωτερική κοιλιακή παροχέτευση μέχρι να αντιμετωπιστεί το αίτιο της οξείας υδροκεφαλίας (π.χ. όγκος ή αιμορραγία).

Μετά από την επέμβαση κρίνεται απαραίτητος ο επανέλεγχος με κλινική εκτίμηση του ασθενούς, απεικόνιση του εγκεφάλου και έλεγχο της ακεραιότητας του συστήματος βαλβίδας.

Μία εναλλακτική μέθοδος σε περιπτώσεις αποφρακτικής υδροκεφαλίας είναι η διενεργούμενη ενδοσκοπικά «τρίτη κοιλιοστομία».